مهارت های اجتماعی و ضرورت آموختن آن ها

روابط و تعاملات اجتماعی ما ترکیبی و پیچیده هستند به این معنی که اغلب مجبوریم اشکال ارتباط غیرکلامی و کلامی را به طور همزمان انجام دهیم. برای انجام چنین کار چالش برانگیز و پیچیده ای، باید مجموعه ای از مهارت های اجتماعی را بلد باشیم. البته این مهارت ها را باید از دوران کودک آموخت و تمرین کرد تا در بزرگسالی بتوانیم در روابط اجتماعی خود موفق باشیم.

friend group

مهارت های اجتماعی چیست؟

تعاریف زیادی از مهارت‌ های اجتماعی ارائه شده است، اما به طور کلی، اکثر محققان موافقند که مهارت‌ های اجتماعی، رفتارهای آموخته ‌شده هستند که از نظر اجتماعی مناسب بوده و برقراری ارتباط مثبت و تعامل با افراد دیگر را آسان می ‌کنند. برای اینکه بیشتر با مهارت های اجتماعی آشنا شویم، لازم است در ابتدا سواد اجتماعی را بشناسیم. سواد اجتماعی از جمله مهمترین سوادها در دنیای پیشرفته ی امروزی است. سواد اجتماعی به دانش و آگاهی در مورد موضوعاتی مثل نحوه برقراری روابط سالم و پایدار گفته می شود. برای کسب سواد اجتماعی، فرد باید مهارت های اجتماعی ضروری را بیاموزد و بتواند از این مهارتها در موقعیت های مختلف مناسب استفاده کند. واضح است که استفاده صحیحی از مهارت های اجتماعی همیشه آسان نیست، حتی برای افراد بسیار ماهر و با روابط اجتماعی بسیار بالا. همه ما هر از گاهی در شرایط اجتماعی، اشتباهات عجیب و غریب می کنیم، مثل استفاده از کلمات و الفاظ اشتباه ، درست گوش کردن یا شوخی نابجا با دیگران. مهارت های اجتماعی را نمی توان به عنوان یک مهارت واحد در نظر گرفت بلکه آنها شامل مجموعه ای از توانایی ها و رفتارهای مناسب در شرایط و محیط های اجتماعی است.
سواد اجتماعی چیست ؟
رفتاری: رفتارهای خاصی که احتمال تعاملات اجتماعی مثبت را افزایش می دهد و احتمال برخوردهای منفی را کاهش می دهد. پذیرش افراد همسن: محبوبیت یا پذیرش از سوی دوستان و همسالان اعتبار اجتماعی: رفتارهای اجتماعی که منجر به پیامدهای اجتماعی مرتبط و قابل توجه می شود
شایستگی اجتماعی به قضاوت دیگران در مورد اینکه افراد در به کارگیری مهارت های اجتماعی خود چقدر مهارت دارند، برمی گردد. اساساً، مهارت‌ های اجتماعی همه توانایی‌ هایی هستند که پایه و اساس رفتار شایسته اجتماعی را می ‌سازند.

توسعه و رشد مهارت های اجتماعی کودکان

به طور کلی، مهارت‌ های اجتماعی کودکان را می توان بر اساس توانایی آن ها برای پاسخگویی و ارتباط موثر با دیگران سنجید. هم چنین کودک باید بتواند انتظاراتی که دیگران از او در شرایط اجتماعی مختلف دارند را درک و مدیریت می‌ کند و مطابق با هنجارهای اجتماعی عمل ‌کند.

برای ارزیابی پرکاربردترین مهارت‌ های اجتماعی برای کودکان تا 18 سال، می توان توانایی آنها در انجام دادن هفت رفتار اجتماعی اصلی را سنجید:

1

2

3

4

5

6

7

ارزیابی مهارت‌ های اجتماعی برای کودکان تا 18 سال:

ارتباط: استفاده از تماس چشمی و گفتن کلمات مناسب مانند “لطفا” در گفتگو

همکاری:  پایبندی به قوانین و انجام فعالیت ها بدون ایجاد مزاحمت برای دیگران

اظهار نظر:  دادن اطلاعات به کسی که به کمک نیاز دارید

مسئولیت:  انجام رفتار خوب و نه فقط نظارت کردن

همدلی:  همراهی با احساسات دیگران و تلاش برای ایجاد احساس بهتر در دیگران

مشارکت:  دوست یابی و مشارکت فعالانه در فعالیت ها

خودکنترلی:  کنترل احساسات در موقعیت های اجتماعی دشوار یا ناراحت کننده

مهارت‌ های اجتماعی ما همزمان با  رشد جسمی و عقلی، رشد می‌ کنند. به همین دلیل است که کودکان اغلب تمرکز اصلی در تحقیقات مهارت‌ های اجتماعی هستند. اما این مهارت‌ های اجتماعی به همان اندازه که روابط و موقعیت‌ های اجتماعی ما پیچیده ‌تر می شوند، در طول زندگی بزرگسالی برای ما مفید هستند. برای نوجوانان، برخی از مهارت های اجتماعی به طور فزاینده ای در روابط آنها اهمیت پیدا می کند، مانند: صمیمیت: ایجاد نزدیکی عاطفی با دیگران اعتماد اجتماعی: ابراز وجود در موقعیت های اجتماعی مدیریت تعارض: توانایی حل و فصل موثر مشاجرات و اختلاف نظرها توسعه ی برخی از این مهارت های اجتماعی پیچیده نسبت به بقیه می تواند دشوارتر باشد. بدین منظور فرد باید در ابتدا روی توسعه مهارت های اجتماعی اساسی و پایه تمرکز کند.
آموزش سواد اجتماعی به کودکان
هیچ چیز ناامید کننده تر از این نیست که ببینید کودک شما در حال تلاش برای پیدا کردن دوست یا قرار گرفتن در موقعیت های اجتماعی خاص است و نمی تواند این کار را به خوبی انجام دهد. چندین راه حل وجود دارد که والدین می توانند برای بهبود مهارت های اجتماعی فرزندشان انجام دهند که مهمترین آن ها شامل موارد زیر می شود.
1

به علایق آنها اهمیت دهید

وقتی کودک در حال انجام کاری باشد که واقعاً به آن علاقه دارد، لذت بردن از برقرای ارتباط با دیگران به طور طبیعی در او به وجود می آید. چه شرکت در یک ورزش مورد علاقه، نواختن ساز مورد علاقه یا عضویت در باشگاهی که به آن علاقه دارد، این اولین قدم به سوی شکل گیری مهارت های اجتماعی است.
kids reading book
2

به او یاد بدهید که سوال بپرسد

به گفته مرکز توسعه و یادگیری، راه های مختلفی وجود دارد که کودکان می توانند گفتگوهای مثبت را با دیگران آغاز کنند و ادامه دهند. یکی از راه های مهم پرسیدن سوال است.

بهترین راه برای آشنایی با دیگران و ایجاد ارتباط، پرسیدن سوالاتی است که کودک با او صحبت می کند. فرزندتان را تشویق کنید که سوالاتی بپرسد که فقط با بله یا خیر نمی توان به آنها پاسخ داد.

3

ایفای نقش را تمرین کنید

نقش بازی کردن، هم با بچه های کوچکتر و هم با بچه های بزرگتر، یک راه عالی برای تمرین فعالانه مهارت های اجتماعی کودکان است. از فرزندتان بخواهید وانمود کند که فردی است که در صحبت کردن یا کنار آمدن با او مشکل دارد. این کار به شما می فهماند شخصی که فرزند شما با او مشکل دارد چگونه است، یا حداقل اینکه فرزندتان این شخص خاص را چگونه درک می‌ کند. سپس نقش‌ ها را عوض کنید تا ببینید فرزندتان هنگام تظاهر به رابطه با آن شخص، چگونه عمل می‌ کند. راه‌ هایی را پیشنهاد کنید که فرزندتان می ‌تواند به طور مؤثرتر با فرد صحبت کند. فراموش نکنید که زبان بدن مانند لبخند زدن و برقراری ارتباط چشمی را هنگام توصیه به کودک خود در نظر بگیرید.
4

همدلی را آموزش دهید

یکی دیگر از مهارت های اجتماعی همدلی است. اگر کودکان درک بهتری از احساس دیگران داشته باشند، به احتمال زیاد با دیگران ارتباط برقرار می کنند و پیوندهای مثبتی ایجاد می کنند. با صحبت در مورد موقعیت ها و سناریوهای مختلف با فرزندتان همدلی را آموزش دهید. مثلا بپرسید وقتی هر یک از این موقعیت ها اتفاق می افتد، دیگران چه احساسی دارند. بخشی از آموزش همدلی، یادگیری نحوه گوش دادن فعالانه به دیگران است. این کار شامل تمرکز بر آنچه دیگران می گویند و سپس فکر کردن در مورد آنچه که گوینده گفته ، پس از پایان گفتگو است.
kid-hugging-her-dad
5

محدودیت فرزندتان را بشناسید

روش دیگر برای توسعه مهارت های اجتماعی کودکان، شناخت محدودیت های آن ها است. برخی از کودکان اجتماعی تر از دیگران هستند. از کودکی که خجالتی و درونگرا است نباید انتظار داشت که مانند کودکی که به طور طبیعی برون گرا است، تعامل داشته باشد. برخی از کودکان در محیط های بزرگ راحت هستند، در حالی که برخی دیگر وقتی در گروه های کوچکتر هستند، راحت تر با همسالان خود ارتباط برقرار می کنند. همچنین درک محدودیت های زمانی کودک بسیار مهم است. کودکان کوچکتر ممکن است تنها برای یک یا دو ساعت احساس راحتی کنند.
6

همدلی را آموزش دهیدی

در توسعه مهارت های اجتماعی باید از نحوه تعامل خود با دیگران هنگامی که کودکتان شما را تماشا می کند، آگاه باشید. آیا خودتان از دیگران سوال می کنید و سپس برای گوش دادن فعالانه وقت می گذارید؟ آیا در زندگی خود با دوستان و خانواده همدلی واقعی نشان می دهید؟ مرکز آموزش والدین بیان می کند برای اینکه الگوی مؤثری برای فرزند خود باشید، باید  آگاهانه تلاش کنید. کودکان دائماً مراقب و نظاره گر بزرگترهای خود هستند.
بازی پدر با پسر

فواید یادگیری مهارت های اجتماعی در کودکی

تقویت مهارت های اجتماعی در یک برنامه اجتماعی در مدرسه، در خانه توسط والدین، یا حتی توسط متخصصی مانند گفتاردرمانگر یا تحلیلگر رفتار فواید زیادی دارد. آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان به آنها کمک می کند تا بتوانند:

مهارت های اجتماعی که کودکان باید بیاموزند

به طور کلی، انواع مهارت های اجتماعی که کودکان یاد می گیرند را می توان به پنج دسته تقسیم کرد:
  •       مهارت های اجتماعی فیزیکی
  •       مهارت های اجتماعی شناختی
  •       مهارت های اجتماعی رفتاری
  •       مهارت های اجتماعی انطباقی/کارکردی
روشی که فرزند شما در هر دسته مهارت ها یاد می گیرد به چند عامل بستگی دارد. طبیعتاً نوع مهارت، نحوه یادگیری کودک شما را تغییر می دهد. به عنوان مثال، فرزند شما نحوه گوش دادن را متفاوت از نحوه اشتراک گذاری با دوستان خود یاد می گیرد. بهترین محیط های یادگیری برای مهارت های اجتماعی کودکان یادگیری مهارت های اجتماعی در خانه از طریق آموزش در محیط واقعی یا آموزش مجازی کودکانی که در سال های ابتدایی دبستان در خانه آموزش می بینند، می توانند کاملاً در مورد مهارت های اجتماعی مختلف آموزش ببینند. به نوعی، والدین یا مربی در حین یادگیری مهارت های اجتماعی در خانه کنترل بیشتری بر محیط و نحوه آموزش دارند. البته هم اکنون به خصوص با شیوع ویروس کرونا، اپلیکیشن های آموزشی مختلفی وجود دارند که کودک شما به راحتی می تواند در خانه مهارت های اجتماعی را تمرین کند. یکی از بهترین اپلیکیشن هایی که می تواند در زمینه کسب مهارت های اجتماعی به کودک شما کمک کند، کاخ سرخ است. در کاخ سرخ سواد اجتماعی و مهارت های اجتماعی به طور غیر مستقیم و از طریق بازی های جالب به کودکان آموزش داده می شود. همانطور که در قسمت بالا گفتیم، بازی کردن کودکان برای سرگرمی نیست. آنها از طریق بازی مهارتهای اجتماعی را به بهترین شکل در حین بازی کردن یاد می گیرند بدون اینکه خودشان متوجه باشند.

یادگیری مهارت های اجتماعی در محیط مدرسه

تمرین مهارت‌ های اجتماعی تعاملی برای کودکان، به دلیل دسترسی به چندین دانش ‌آموز در یک کلاس درس گاهی اوقات بسیار آسان‌ است. معلمان نه تنها می توانند آموزش های گروهی را در مورد مهارت ها انجام دهند، بلکه می توانند با گروه بندی دانش آموزان بر اساس نیاز و سطح مهارت، آنها را متمایز کنند. همیشه برای بچه ها بودن در کنار یکدیگر در یک محیط اجتماعی مفید است.

مزیت توسعه مهارت های اجتماعی کودکان

مهارت های اجتماعی جزء تفکیک ناپذیر عملکرد فرد در جامعه است. نشان دادن رفتارهای خوب، برقراری ارتباط موثر با دیگران، درک احساسات دیگران و بیان نیازهای شخصی همگی از جمله مهارت های اجتماعی هستند. توسعه مهارت های اجتماعی در کودکان، آنها را برای یک داشتن روابط سالم و موفق در همه جنبه های زندگی آماده می کند. آموزش مهارت های اجتماعی برای بچه ها بسیار مهم است. شروع یادگیری و ایجاد مهارت ها در حین رشد به آنها کمک می کند تا به بزرگسالی بالغ و عاقل تبدیل شوند. برای اینکه بتوانید به کودکان مهارت های اجتماعی را در کودکان توسعه دهید باید مجموعه ای از استراتژی ها در هر مرحله از رشد آنها را به کار ببرید. به نظر می رسد که برخی از کودکان، مانند بسیاری از بزرگسالان، ذاتا اجتماعی تر از دیگران هستند. اینها افرادی هستند که دیگران تمایل به برقراری ارتباط با آن ها دارند و دوست یابی برای آن ها آسان است. اما آنچه مهم است این است که کودکان قادرند با دیگران رابطه معناداری برقرار کنند، می توانند با دیگران همدلی کرده و به طور مناسب تعامل داشته باشند و مهارت سازگاری در شرایط ناراحت کننده را داشته باشند.
اهمیت توسعه و آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان از سنین پایین رشد کودک بسیار جذاب است. انسان‌ ها به ‌عنوان نوزادان آسیب ‌پذیری متولد می ‌شوند که برای هر نیاز خود به مراقبان خود تکیه می ‌کنند، سپس با گذشت زمان به کودکان مستقل و بزرگسالانی با عملکرد بالا تبدیل می ‌شوند. آنچه در طول هر یک از این نقاط رشد اتفاق می افتد برای مرحله بعدی رشد کودک شما ضروری است. با بزرگ شدن فرزندتان، مهارت های اجتماعی کمی متفاوت از قبل یاد می گیرند. برای مثال، یک کودک نوپا، مهارت های جدیدی را مانند یک کودک در سن مدرسه نمی آموزد. مهارت هایی که بچه ها یاد می گیرند بسته به نیاز و محیط متفاوت است.  این مهارت ها با افزایش سن تقویت و پیچیده تر می شوند. شما باید آموزش مهارت های اجتماعی به کودکان را در سنین بسیار پایین حتی از دوران نوزادی آنها شروع کنید. نوزادان با انجام حرکات و نشانه های غیر کلامی نیاز خود را به شما می فهمانند و باید شما به آن ها توجه کنید. اینگونه مهارت های اجتماعی در کودک شما  شروع به رشد و توسعه  می کنند. توسعه مهارت های اجتماعی کودکان از طریق بازی کردن گاهی اوقات بزرگسالان این اشتباه را می کنند که فکر می کنند کودکان فقط برای تفریح و سرگرمی بازی می کنند. در حقیقت، کودکان بیشتر مهارت های اجتماعی خود را از طریق بازی کردن کسب می کنند. آنها به این ترتیب جهان اطراف خود را می شناسند. والدین باید آنها را تشویق کنند تا هنگام بازی مهارت های جدیدی را بیاموزند.
kakhe zaban سواد اجتماعی
savad-rayane سواد رایانه
kakhe rayane سواد رسانه ای
kakhe riyazi سواد مالی
سواد عاطفی
سواد زبان

جای شما کنار ما خالیست ...